De term Sick Sinus Syndroom, afgekort als SSS, is algemeen bekend in de Nederlandse ziekenhuizen. Het is een verzamelnaam van verschillende aandoeningen waarbij sprake is van ziekte van de sinusknoop. Het kan vrij mild en ongevaarlijk zijn tot zelfs dodelijke afloop hebben. Ook is het mogelijk een indicatie voor het plaatsen van een pacemaker. We gaan kijken wat Sick Sinus Syndroom precies inhoudt!

Sick Sinus Syndroom is een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen. Gezamenlijke factor is dat er ziekte van de sinusknoop is. Onder Sick Sinus Syndroom (SSS) vallen een aantal milde aandoeningen zoals sinusbradycardie en chronotrope incompetentie. Dit zijn aandoeningen waarbij de automaticiteit van de sinusknoop tekort schiet, met over het algemeen geen al te ernstige gevolgen. Ook het sinusarrest en sinus exit block of SA-blok horen bij Sick Sinus Syndroom. Ook deze kunnen relatief ongevaarlijk zijn, maar wel degelijk symptomen veroorzaken zoals syncope. Dit wordt een Adams-Stokes aanval genoemd. Een laatste ziektebeeld dat past onder de noemer van SSS is het afwisselen van episoden van bradycardie met tachycardie, met tussendoor lange pauzes. Dit noemen we brady-tachy syndroom.

Oorzaken SSS

De meeste oorzaken van Sick Sinus Syndroom (SSS) zijn pathologisch, en sommigen zijn reversibel. Zo kan het ontstaan ten gevolge van het gebruik of opstapeling van bepaalde medicatie. Denk dan aan bijvoorbeeld betablokkers, amiodaron en digoxine. Wanneer dit de oorzaak is, kan dat reversibel zijn wanneer de medicatie wordt afgebouwd of zelfs gestopt. Vaak is ischemie of infarct de oorzaak, maar ook simpelweg veroudering van het geleidingssysteem kan de oorzaak zijn. Aan met name die laatste kun je niet zoveel doen en dan is mogelijk implantatie van een pacemaker vereist als de uiting van het Sick Sinus Syndroom ernstig genoeg is en symptomen veroorzaakt. Ook ander zaken kunnen SSS veroorzaken, zoals hyperkaliëmie, hypothyreoïdie en een verhoogde ICP.

Sinusbradycardie

De sinusbradycardie hebben we natuurlijk al eerder behandeld en behoeft niet veel extra uitleg. Een sinusbradycardie kan een heel scala aan mogelijke oorzaken hebben en is doorgaans niet symptomatisch. Bij extreem lage frequenties kan het natuurlijk wel symptomen van bijvoorbeeld duizeligheid of syncope hebben. Daar hebben we hem weer: de Adams-Stokes aanval! De oorzaak van sinusbradycardie is hier simpelweg afname van automaticiteit van de sinusknoop.

Chonotrope incompetentie

Met chronotrope incompetentie bedoelen we het onvermogen van het hart (de sinusknoop) om te voldoen aan de vraag bij lichamelijke inspanning. Wanneer de hartslag omhoog zou moeten bij bijvoorbeeld lichamelijke inspanning of ziekte zoals sepsis en koorts maar dit niet kan, is dat een uiting van ziekte van de sinusknoop. Dit valt dus ook onder Sick Sinus Syndroom. Ook dit is een uiting van afname van de automaticiteit en is vaak gerelateerd aan veroudering en ischemie.

Sinusarrest en SA-blok

Bij het sinusarrest en SA-blok vallen er pauzes in het ritme. Dit kan het gevolg zijn van simpelweg het stoppen van afvuren van impulsen door de sinusknoop (sinusarrest) maar kan ook veroorzaakt worden door het niet kunnen voortgeleiden van een impuls uit de sinusknoop richting het atrium (SA-blok). Een SA-blok heeft meerdere varianten, welke we natuurlijk al hebben behandeld in het artikel over het sinusarrest en SA-blok. Hieronder zie je een voorbeeld van beiden. Bovenaan zie je een sinusarrest, onderaan een SA-blok.

Heel kort, voor als je het artikel nog niet hebt gelezen, het verschil: bij een sinusarrest stopt de sinusknoop voor een willekeurige periode met afvuren van impulsen. Bij een SA-blok gaat de sinusknoop wel door met impulsen afvuren, maar deze impuls kan niet de rest van het atrium bereiken. De pauze die hieruit ontstaat is daardoor altijd een veelvoud van de voorgaande R-R intervallen: er missen simpelweg één of meerdere slagen. Waar je bij een hartfrequentie van 60/min bijvoorbeeld een R-R interval van 1 seconde hebt, zal bij een SA-blok de pauze dus een veelvoud van 1 seconde zijn. Bij een sinusarrest is de duur van de pauze willekeurig en kan bijvoorbeeld ook 1,2 seconde zijn.

Een sinusarrest en SA-blok zijn niet altijd ernstig, maar bij een lange pauze kan het natuurlijk al snel gevaarlijk worden. Een pauze van 2 seconden voelt de patiënt soms niet eens of wordt ervaren als een momentje van duizeligheid, terwijl een pauze van bijvoorbeeld 9 seconden kan zorgen voor syncope.

Brady-tachy syndroom

Een laatste uiting van Sick Sinus Syndroom (SSS) is het Brady-tachy syndroom. Hierbij worden episoden van bradycardie afgewisseld met tachycardie. Dit kan simpelweg een sinustachycardie zijn maar ook aritmieën zoals atriumfibrilleren, atriumflutter en atriale tachycardie komen veel voor. In de overgang van tachycardie naar bradycardie zien we vaak ook nog eens pauzes, in de vorm van bijvoorbeeld sinusarrest. De bradycardie kan ook weer SA-blok hebben en ook een combinatie met AV-blokken komt veel voor. Kortom, een hoop problemen bij elkaar. Brady-tachy syndroom zorgt dan ook vaak voor de nodige symptomen en vormt een sterke indicatie voor het plaatsen van een pacemaker.

Hieronder zie je enkele uitingen van brady-tachy syndroom. Allemaal combinaties van tachycardie en tachy-aritmie, gevolgd door pauzes met daarna een bradycardie.

Afsluiting

Veel van de informatie op deze pagina hadden we reeds besproken in aparte artikelen, maar toch kan het verhelderend zijn om alles nog eens op een rijtje te zetten. Mocht je behoefte hebben aan gesproken uitleg in plaats van tekst, bekijk dan onderstaande video. Ga ook snel kijken op het Youtube-kanaal en vergeet je niet te abonneren. Ook zijn we te volgen op LinkedIn en Instagram!