Deze video is het startsein voor een reeks video’s of ritme- en geleidingsstoornissen, waarbij we uiteraard beginnen met de basis: het sinusritme. Ook nemen we variaties zoals de sinustachycardie, sinusbradycardie en sinusaritmie mee.

Het sinusritme is het ‘basis’ hartritme en ontstaat in de sinusknoop. Deze ligt bovenin het rechter atrium en vuurt in een frequentie van 60-80 slagen per minuut. Echter ligt de intrinsieke frequentie eigenlijk rond de 100-120 per minuut. Deze wordt enigszins geremd door de parasympathicus door middel van de nervus vagus. Het vuren van de sinusknoop zien we NIET op het ECG. We zien wel de depolarisatievector die ontstaat ten gevolge van het afvuren van deze impuls en het daaropvolgende depolariseren van de atria.

Criteria

Een sinusritme moet voldoen aan een aantal criteria om een sinusritme te worden genoemd. Het is een regulair ritme waarbij P-toppen zichtbaar zijn met allemaal dezelfde morfologie, gevolgd door QRS-complexen met een vaste PQ-/PR-tijd. De QRS-complexen zijn normaliter smal, maar kunnen verbreed zijn als er bijvoorbeeld ook een bundeltakblok speelt. De depolarisatievector vanuit de sinusknoop loopt door het rechter atrium naar beneden richting AV-knoop, dus van rechtsboven naar linksonder. Dat zorgt voor positieve P-toppen in afleiding I, II en AvF en negatieve P-toppen in afleiding AvR. De P-top in afleiding V1 is vaak bifasisch maar kan ook positief of negatief zijn. Meer hierover vind je ook terug in de video over de P-top morfologie.

Hieronder zie je een voorbeeld van een ECG met een sinusritme.

Sinustachycardie

Bij een sinustachycardie hebben we in feite exact hetzelfde ritme als bij een normaal sinusritme, echter is de frequentie dan verhoogd. Vaak wordt voor de definitie een frequentie van meer dan 100 slagen per minuut aangehouden. Soms lees je ook 90 slagen per minuut alszijnde sinustachycardie.

Een sinustachycardie kan volstrekt normaal zijn. Je ziet het bijvoorbeeld bij lichamelijke inspanning zoals sporten. Het kan echter ook gerelateerd zijn aan bijvoorbeeld angst, koorts, anemie, pathologieën zoals longembolie en sepsis. Het kan ook worden veroorzaakt door bepaalde medicatie en stoffen zoals cafeïne en koffie, sympathicomimetica zoals methylfenidaat, anti-histaminica, atropine en beta-agonisten zoals adrenaline en salbutamol.

De gevolgen van een sinustachycardie zijn over het algemeen gering tot zelfs nihil, maar het is wel een feit dat de VO2, het verbruik van zuurstof door het lichaam, stijgt. Wanneer de DO2, het aanbod van zuurstof, dan niet voldoende kan mee stijgen is er zelfs bij sinustachycardie risico op infarct en ischemie. De hoogte van een sinustachycardie wordt onder andere bepaald door de leeftijd. Hoe ouder je wordt, hoe lager de bovenste ‘limiet’ van de sinusknoop wordt. De formule die daar voor wordt gebruikt is bij mannen 208 – leeftijdx0,7 en bij vrouwen 206 – leeftijdx0,88. Een man van 80 jaar heeft bijvoorbeeld een bovenste limiet van ongeveer 152 slagen per minuut, een vrouw van 80 jaar zo’n 136 slagen per minuut.

Sinustachycardie versus andere ritmes

Het is soms verrassend moeilijk om een sinustachycardie te onderscheiden van een atriumflutter of atriale tachycardie, zeker bij hele hoge frequenties. De P-top kan dan als het ware verstopt zitten in de voorgaande T-top en dat maakt het lastig om ze van elkaar te onderscheiden. Een vuistregel die je daarbij kan helpen is het feit dat een sinusritme altijd fluctueert qua frequentie omdat de sinusknoop onder invloed staat van de sympathicus en parasympathicus. Daarnaast zal een patiënt nooit van bijvoorbeeld een sinusritme van 80 slagen per minuut plots een sinustachycardie van 140 slagen per minuut krijgen. Een sinusritme zal altijd geleidelijk toenemen qua frequentie.

Hieronder zie je een voorbeeld van een ECG met een sinustachycardie

Sinusbradycardie

Wanneer de hartfrequentie lager is dan 60 slagen per minuut met alle aanwezige criteria van een sinusritme, spreken we van een sinusbradycardie. Dat is dus al vanaf 59 slagen per minuut, tot extreme lage frequenties aan toe! Ook hier zijn er weer enkele volstrekt normale oorzaken mogelijk, zoals bijvoorbeeld slaap en rust of een verhoogde vagale tonus zoals bij sporters het geval is. Ook vagale stimulatie zoals pijn en braken kan zorgen voor een sinusbradycardie. Er zijn echter ook enkele minder normale oorzaken, zoals ziekten van de sinusknoop of infarct danwel ischemie. Ook hier zijn bepaalde medicamenten en stoffen een mogelijke oorzaak, zoals bijvoorbeeld opiaten en betablokkers en benzodiazepinen.

Een sinusbradycardie heeft in principe geen hemodynamische consequenties. Wanneer de hartfrequentie echt enorm laag is kan het natuurlijk wel gevolgen hebben. De cardiac output daalt dan zover dat je klachten kunt krijgen van bijvoorbeeld duizeligheid of zelfs flauwvallen. Een extreme sinusbradycardie zou zelfs een indicatie kunnen zijn voor het plaatsen van een pacemaker. Natuurlijk moeten dan eerst oorzaken die op te lossen zijn uitgesloten worden. Denk dan aan het stoppen van bijvoorbeeld bepaalde medicatie.

Hieronder zie je een voorbeeld van een ECG met een sinusbradycardie.

Sinusaritmie

Een andere variant op het sinusritme is de sinusaritmie. Dan zijn alle criteria van het sinusritme aanwezig, echter is het ritme dan niet volledig regulair. Er is een verandering in de P-P interval van meer dan 120 msec. Vaak wordt ook >10% van de voorgaande P-P interval aangehouden. De P-top morfologie is dus wel conform die van het sinusritme en ook de PQ-tijd of PR-tijd is normaal en constant. Een sinusaritmie is vaak fysiologisch, gerelateerd aan de ademhaling. Dit heeft te maken met de vagale tonus bij de respiratie. Bij inspiratie is de vagale tonus lager en dan stijgt de frequentie, bij expiratie is de vagale tonus dus hoger en dan daalt de frequentie. Sinusaritmie kan echter ook pathologisch zijn wanneer bijvoorbeeld de sinusknoop last heeft van ischemie. Ook bij bepaalde AV-blokken zien we sinusaritmie optreden, dan noemen we dat ventriculofasische sinusaritmie.

Hieronder zie je een voorbeeld van een ECG met een sinusaritmie.

Afsluiting

Zo hebben we weer veel nieuwe informatie gezien en dat er op het normale ritme ook weer veel variaties mogelijk zijn. Heb je behoefte aan wat meer uitleg of gesproken uitleg? Bekijk het allemaal nog eens rustig in de video hieronder! Vergeet je ook niet te abonneren op ons YouTube-kanaal. Ook zijn we te volgen op LinkedIn en Instagram!