Dit artikel gaat over een eponiem dat je niet vaak hoort: het Frederick Syndroom, of syndroom van Frederick. Het is een combinatie van twee enorm bekende ritme- en geleidingsstoornissen, maar gecombineerd noemen we dat het Frederick Syndroom. Wil je er meer over weten? Lees dan verder!

In 1906 werd door de Belgische arts Leon Frederick beschreven (Ref. 1) dat wanneer hij bij dieren met atriumfibrilleren de bundel van His doorsneed, er een regelmatig ventriculair ritme bleef bestaan terwijl de atria bleven fibrilleren. Vanuit daar staat de combinatie van atriumfibrilleren met een 3e graads AV-blok nu bekend (of eigenlijk vooral heel onbekend) als het Frederick Syndroom. Bij ongeveer 0,6% tot 1,5% van de mensen met atriumfibrilleren zou dit voor komen.

ECG Kenmerken

We herkennen Frederick Syndroom op het ECG aan de volgende kenmerken:

• Geen P-toppen aanwezig
• Fluttergolf of fibrillatiegolf aanwezig
• Traag junctionaal of ventriulair ritme met stabiele R-R interval

Hieronder zien we een voorbeeld van een ECG bij een patiënt met Frederick Syndroom. Bij ECG A zien we atriumfibrilleren danwel atriumflutter met een escaperitme van 34 slagen per minuut. ECG B is van dezelfde patiënt, na het plaatsen van een pacemaker.

Oorzaken

De oorzaken van Frederick syndroom zijn redelijk voor de hand liggend en komen overeen met die van het 3e graads AV-blok. Denk aan zaken als cardiale ischemie, peri-myocarditis, elektrolytenstoornissen zoals hyperkaliëmie en het gebruik van (of intoxicatie met) medicatie met negatief chronotroop en dromotroop effect zoals bètablokkers en bepaald anti-aritmica.

Klachten

Het zal je niet verrassen dat ook het klachtenpatroon overeenkomt met dat van het 3e graads AV-blok. Denk aan zaken als duizeligheid, misselijkheid en neiging tot flauwvallen (Adams-Stokes syndroom). Ook kortademigheid en pijn op de borst zijn mogelijk. Belangrijkste is echter de vraag of er voldoende cardiale output is om de organen en het brein van voldoende perfusie te voorzien. Indien dat niet het geval is, kan Frederick syndroom tot overlijden leiden.

Behandeling

De behandeling van Frederick Syndroom is erop gericht om waar mogelijk de oorzaak weg te nemen. Denk dus aan elektrolyten corrigeren, coronairocclusie behandelen en medicatie stoppen. Plaatsing van een tijdelijke of permanente pacemaker is geïndiceerd indien de oorzaak niet weg te nemen valt. De pacemaker die geplaatst wordt zal dan een VVI(R) pacemaker zijn, gezien er geen noodzaak is voor een atriale lead omdat er atriumfibrilleren is. Het heeft dan enkel nut om ventriculair te pacen.

Afsluiting

Bedankt voor het lezen van dit artikel. Vergeet je niet te abonneren op ons YouTube-kanaal. Ook zijn we te volgen op LinkedIn en Instagram! Verspreid het kanaal ook vooral onder je collega’s en andere geïnteresseerden, dat wordt enorm gewaardeerd!

Referenties

1. Fredericq L. Rythme affolé des ventricules dû a la fibrillation des oreillettes: physiologie du faisceau auriculo-ventriculaire. Arch Internat Physiol. 1904/1905; 2: 281-285.
2. Spotlight on atrial fibrillation—the ‘complete arrhythmia’ (Nattel et al, 2002)
3. A normal bradysystolic form of atrial fibrillation (Fredericq’s syndrome): late diagnosis and treatment. (Trekina et al, 2014)
4. The clinical history of a 88 year-old female with acute coronary syndrome with ST elevation and Frederick’s syndrome. (Biryukov et al, 2017)