Dit artikel gaat over een ‘verborgen’ deflectie op het ECG: de Ta-golf, ook wel de atriale T-top genoemd! De Ta-golf is goed verstopt, niet heel klein en vaak ook niet belangrijk. Toch is het soms wel handig om er iets over weten. En dat gaan we nu leren!
We beginnen met een stukje basis fysiologie. Zoals we inmiddels weten kennen we op het ECG meerdere deflecties. Die worden veroorzaakt door verschillende vectoren (richting van depolarisatiegolven) door het hart. De P-top ontstaat ten gevolge van de atriale depolarisatie, het QRS-complex (in allerlei morfologieën) ontstaat bij de ventriculaire depolarisatie en de T-top bij de ventriculaire repolarisatie. Maar waar is dan de atriale repolarisatie?
Atriale repolarisatie
Na atriale depolarisatie volgt er atriale repolarisatie. Je weet mogelijk ook dat die repolarisatiegolf, Ta-golf (atriale T-top) genoemd, zich ‘verstopt’ in het QRS-complex. Want waar de T-top na het QRS-complex volgt, volgt ook de Ta-golf na de P-top. Echter, omdat dan het QRS-complex valt en dat qua elektriciteit de Ta-golf ‘overschreeuwt’ zie je de Ta-golf niet. Hieronder heb ik dat met mijn beste Paint-skills geprobeerd duidelijk te maken.
In onderstaand ECG heb ik een voorbeeld van een hele uitgesproken Ta-golf gemarkeerd. Je ziet eigenlijk een soort PTA-depressie (PR-segment beneden de basislijn) en een upsloping ST-segment. Dit ziet er zo uit door de Ta-golf. Maar hoe kan het dat de Ta-golf negatief is, terwijl de P-top positief is? Dat lees je hieronder!
Waar we bij het QRS-complex en de T-top geleerd hebben dat deze dezelfde richting hebben, is dat bij de P-top en Ta-golf niet. De depolarisatierichting en repolarisatierichting zijn bij ventriculaire depolarisatie en repolarisatie tegenovergesteld, met ook tegenovergestelde ionenstromen. Dat veroorzaakt een soort ‘min en min is plus’ effect waardoor de T-top positief is als het QRS-positief is, en vice versa. Atriaal is dat niet zo. Daar is de ionenstroom wel anders bij depolarisatie en repolarisatie, maar de elektrische vector niet. Dat veroorzaakt een negatieve Ta-golf bij een positieve P-top en vice versa (Holmqvist et al, 2009, Sprague et al, 1925).
Een Ta-golf is doorgaans een flink stuk langer dan de P-top. Waar een gemiddelde P-top zo’n 120 msec breed is, is de Ta-golf al gouw zo’n 300 tot 320 msec breed. Ondanks die breedte is de Ta-golf dus goed verstopt in het QRS-complex en doorgaans niet zichtbaar. Bij een 3e graads AV-blok is er geen samenhang tussen P-top en QRS en dus ook niet tussen Ta-golf en QRS, waardoor Ta-golven dan nog wel eens zichtbaar willen zijn.
Hieronder zie je hoe de Ta-golf zich verhoudt tot de P-top qua richting van de vector.
Klinische relevantie Ta-golf
Maar wat maakt dat nou uit, die Ta-golf? In bepaalde situaties kan het heel relevant zijn. Denk bijvoorbeeld aan een voorbeeld als de sinustachycardie hierboven. Alle complexen worden een beetje naar elkaar toe ‘gedrukt’ waardoor de Ta-golf ST-depressies kan simuleren. Je kunt daardoor in de veronderstelling komen dat je patiënt ischemie heeft, maar dan is dat niet het geval.
Andersom zal bij een retrograde P-top zoals bij een laag atriaal en AV-junctionaal ritme een positieve Ta-golf ontstaan. Deze is nog meer uitgesproken dan de normale, negatieve Ta-golf bij een positieve P-top (Childers, 2011). Deze positieve Ta-golf kan weer ST-elevatie simuleren. Dit wordt het Emery fenomeen genoemd.
Ook wanneer iemand een inspanningstest ondergaat kan het prominenter worden van de Ta-golven ischemie simuleren en daardoor een vals-positief resultaat veroorzaken.
Hieronder zie je een voorbeeld van het Emery fenomeen, pseudo ST-elevaties bij een negatieve P-top door de uitgesproken Ta-golf.
Atriaal infarct
De Ta-golf wordt ook klinisch relevant bij patiënten met een atriaal infarct. Dit komt niet heel vaak voor en wordt vooral vaak gemist, maar heeft wel veel gevolgen op de langere termijn voor patiënten. Waar ventriculaire ischemie en infarcering in het ST-segment te zien is en dit ook duidelijke verandering oplevert wegens de grotere voltages die hiermee gepaard gaan, is bij atriale ischemie de verandering zichtbaar in het PTA-segment, dat je dan dus kunt zien als het atriale equivalent van het ST-segment.
Interessant hierbij is dat het linker atrium vaak relatief weinig schade oploopt omdat er aan de endocardiale zijde van het atrium zuurstofrijk bloed zit, waar dat bij het rechter atrium zuurstofarm is.
Hieronder zien we een voorbeeld van Ta-golf elevaties bij een atriaal infarct, waarbij het in dit geval meewerkt dat er een 3e graads AV-blok is. Dat maakt dat de Ta-elevaties veel beter zichtbaar zijn dan wanneer er geen AV-dissociatie is, omdat ze dan dus gemaskeerd worden door het QRS-complex. Bij dit specifieke voorbeeld is het extra interessant dat de as (of vector) van deze Ta-golf naar beneden loopt, gelijk aan die van het QRS. Doorgaans is dat niet het geval bij atriaal infarct. Hier werd het veroorzaakt doordat de dorsale wand van het rechter atrium was geïnfarceerd.
Afsluiting
Bedankt voor het lezen van dit artikel. Vergeet je niet te abonneren op ons YouTube-kanaal. Ook zijn we te volgen op LinkedIn en Instagram! Verspreid het kanaal ook vooral onder je collega’s en andere geïnteresseerden, dat wordt enorm gewaardeerd!